Eron yadroviy dasturni ilgʻor texnologiyalar yordamida tezlashtirishda davom etmoqda. BMTning Xalqaro atom energiyasi agentligi (IAEA) hisobotiga koʻra, Eron yadroviy qurolga yaqinlashuv yoʻlida yangi markazfugalarni joriy qilyapti. Bu harakatlar Tehronning uran boyitish jarayonini qurol darajasiga yetkazish xavfini kuchaytirgan.

Qayd etish kerakki, 2015-yilda qabul qilingan yadroviy kelishuv, qoʻshma yadroviy harakatlar rejasi (JCPOA), Eron yadroviy faoliyatini cheklashni koʻzda tutar edi. Shunga qaramasdan, 2018-yilda AQSH prezidenti Donald Trampning bir tomonlama ravishda kelishuvdan chiqishi vaziyatni oʻzgartirdi. AQSHning sanksiyalarni qayta joriy qilishi Tehronni yadroviy faoliyatini cheklovlardan oshib ketgan darajada jadallashtirishga olib keldi. Bu jarayon xalqaro hamjamiyatning xavotirlarini kuchaytirmoqda.

Eron Yevropa davlatlarini yadroviy kelishuvdagi oʻz majburiyatlarini bajarmaslikda aybladi. Eronlik diplomat Kazem Gʻaribabadiy Yevropaning 'masʼuliyatsiz harakatlari'ni tanqid qildi. Shu bilan birga, Yevropa davlatlari AQSHning sanksiyalarining taʼsirini yumshatish uchun INSTEX kabi moliyaviy mexanizmlarni joriy qilishga harakat qilgan edi.

Eron hozirda 60 foiz darajada uran boyitish jarayonini olib boryapti, bu yadroviy qurolga yaqinlashishning muhim qadami hisoblanadi. Yadroviy qurol darajasi uchun uranni 90 foizgacha boyitish talab etiladi. Eron oʻz dasturini tinch maqsadlardagi deb aytishda davom etyapti, ammo XAEA inspektorlari bilan toʻliq hamkorlik qilmasligi Gʻarb davlatlarining shubhalarini kuchaytirmoqda. XAEA Erondagi ayrim obyektlarga inspektorlarning kirishi cheklanganini taʼkidlamoqda.

Erondagi yangi markazfugalar uran boyitish jarayonini tezlashtirishga qaratilgan. Ushbu qurilmalar uranni samaraliroq boyitish uchun ishlatiladi va katta ustunlik beradi. XAEA maʼlumotlariga koʻra, bir guruh markazfugalarda 160 ta qurilma boʻlishi mumkin. Bu Eronga yadroviy dasturni tezkorlik bilan jadallashtirish imkoniyatini beradi.

Gʻarb davlatlari Eron yadroviy dasturidagi ilgʻor harakatlardan xavotirda. AQSH va Yevropa mamlakatlari Eronning yadroviy faoliyatini cheklash uchun diplomatik muzokaralarga umid bogʻlamoqda. Bu vaziyat yadroviy kelishuvni qayta tiklash masalasini yanada murakkablashtirgani aytilyapti.

Eron bir tomondan Gʻarb davlatlari bilan muzokara qilishga tayyorligini bildirgan. Ikkinchi tomondan esa Tehron mintaqaviy keskinliklarni kuchaytirishdan manfaatdor boʻlishi ham mumkin. Yadroviy dasturdagi soʻnggi harakatlar Eronning diplomatik va harbiy strategiyalarini oʻzaro bogʻlanganini koʻrsatmoqda. Hozircha muzokaralarga kirishishni anglatadigan mujdalar yoʻq.