Abdulla chindan ham tirish­qoq, samimiy yigit edi. Uning shuhratparast bo‘lib qolishiga, amalga intilishiga maktab payti orttirgan ruhiy jarohati sabab bo‘ladi. Otasi amal otidan tush­gandan so‘ng o‘qituvchilarning muomalasi o‘zgarishi, ayniqsa, otasining do‘sti Husan amakining ikkiyuzlamachiliklari Abdullani butunlay o‘zgartirib yuboradi. 

U bu dunyoda eng zo‘ri bo‘lsanggina seni hurmat qilishadi, senga tavallo etishadi, degan fikrga borgandi. 

Asar qahramonining Gul­chehraga bo‘lgan munosabati ham jiddiy edi, toki Sayyoraga uylanish mavzusi ko‘tarilmagungacha. Aynan shu nuqta, ya’ni va’dasiga vafo qilib, Gulchehraga uylangan holda qizni qiyin vaziyatdan qutqarish yoki Sayyoraga uylanib porloq kelajakni ta’minlashdan birini tanlash nuqtasi Abdullaning hayotidagi katta imtihonlaridan biriga aylanadi. Afsuski, qanchadan-qancha imtihonlarni a’lo baholarga top­shirgan, oltin medalli o‘quvchi, olimlikka da’vogar shaxs Abdulla hayotning, odamiylikning shu sinovida qoqildi. Hayotda yaxshi talaba bo‘la olmadi.

Hamma ham odam bo‘lib tug‘iladi, lekin har kim ham bu nomga loyiq bo‘lishning uddasidan chiqolmaydi. Odamiylik nomli xislat bor. Bu so‘z odamga, chin insonga xos xislat sanaladi.

Shuhratparastlik yomon xususiyatlar sirasiga kiradi. Buning sababi shundaki, odamlar ko‘pincha shu salbiy xislat sabab ko‘plab qabihliklarga, ikkiyuzlamachiliklarga qo‘l uradilar. Qanchalab insonlarning baxtsizliklariga, dilxiraliklariga sabab bo‘ladilar. Bunga yorqin namuna esa Abdulla timsolida namoyon bo‘ladi. U o‘tkinchi obro‘-e’tiborga yetishaman deb vijdonini yutqazdi, guldek bir qizning hayotiga zomin bo‘ldi. Endi uning olim bo‘lishidan biror ma’no bormi?

Inson olim bo‘lishdan-da oldin odam bo‘lmas ekan, topgan obro‘-e’tibori, unvon-u amali bir pul. Asar real voqealarga asoslanib yozilgandek kitobxonni o‘ziga jalb etadi. Asarda ota-onaga hurmat, qadr-qimmat, odamiylik tuyg‘ulari, yosh qalbning o‘y-hislari, o‘zbeklarning sodda va mehribonligi, o‘smir bolaning orzulari va shunga o‘xshash voqealar ibratli tarzda yoritilgan. Asarni mutolaa qilgan o‘quvchi ana shunday odamiylik sabog‘idan dars oladi.

Fozil XOLMO‘MINOV,

Surxondaryo viloyati IIB huzuridagi Tergov boshqarmasi O‘MIB tergovchisi, kapitan.